-----------------------------------------------------------------------

: فرق «هَل» و« أ» چيست؟

: «هَل» و« أ» هر دو به معني آيا هستند.
اما فرق «هل» و «أ» اين است كه :
الف: «هَلْ» براي فعل منفي نمي آيد ولي« أ » مي آيد .مثال:
(أ لا تَسمَعُ؟ آيا نمي شنوي؟)
ب:« هَلْ » در جمله اي كه مخاطب را بين دو سؤال قرار مي دهيم و پاسخ نَعَم يا لا انتظار نداريم معمولاً نمي آيد. در چنين حالتي «أ» مي آيد. مثال:
(أ أنتَ كَسَرْتَ الزُّجاجَ أم أخوك؟ - أخى)
(آيا تو شيشه را شكستي يا برادرت ؟ برادرم.)
ضمناً «هل» و «أ» حرف استفهامند نه اسم استفهام.
------------------------- -----------------------------
مفرد، مثنّی ، جمع:
اسم مفرد اسمی است که نشانه ندارد و بر یک نفر یا یک چیز دلالت دارد..مانند : قلم /رَجُل /کتاب/ محفظة
اسم مثنی اسمی است که بر دونفر یا دو چیز دلالت دارد و نشانه ی آن (ــانِ ) و (ــَیـنِ ) در انتهای کلمه است . مانند :
تلمیذانِ / تلمیذَیـنِ / تلمیذتانِ / تلمیذتَـینِ
جمع نیز یا سالم است و یا مکسّر .
مکسر یعنی شکسته و به جمع بی قاعده می گویند . جمع مکسر تقریباً قاعده ی خاصی ندارد و باید آن ها را از پیش شنیده باشیم . البته در عین حال که بی قاعده است ولی قواعدی نیز بر آن حاکم است .
جمع سالم مذکر دو نشانه دارد . ( ونَ ) و (ینَ ) مانند :
معلّمونَ و معلّمینَ
جمع مونث سالم نیز یک نشانه دارد و آن الف و تاء است . مانند : تلمیذات
نکته : وقتی که اسم جمع مونث سالم را به مفرد بر می گردانیم حرف (ة) دوباره به آن بازمی گردد. مانند فلاحات و مهندسات که مفرد آن ها می شود : فلاحـة و مهندسة .
تمرين
: هر كلمه را به مشخصّات آن وصل كنيد:
تلميذتانِ مفرد مذكّر
موظَّفونَ مثنّی مذكّر
مَفاتيح جمع مذكّر
حَذّاء مفرد مؤنّث
جُنديّانِ مثنّی مؤنّث
صديقات جمع مؤنّث
طبيبة جمع مكسّر
------------------------- -------------------------
منفي كردن:

: چه كسي به ياد دارد فعل ماضي و مضارع چگونه منفي مي شدند؟

: معمولاً فعل ماضي با «ما» و مضارع با «لا» منفي مي شود.
ذَهَبَ ===) ما ذَهَبَ يذهَبُ ==) لا يذهَبُ
رفت ===) نرفت مي رود ===) نمي رود

: چرا گفتيد معمولاً ماضي با «ما» و مضارع با «لا» سؤالي مي شود؟

: به اين آيه دقّت كنيد:
﴿ وَ ما يَنطِقُ عَن الهَوَی ﴾ (از روي هوا و هوس سخن نمي گويد.)
مي بينيم كه فعل مضارعِ «ينطِقُ» با حرف «ما» منفي شده است.
امّا لازم است دانش آموزان براي منفي كردنِ مضارع فقط از حرف «لا» استفاده كنند. چون كتاب درسي بر اين اساس تنظيم شده است.
----------------- ------------------------
مستقبل

: چه كسي به ياد دارد مستقبل چگونه ساخته مي شد؟

: با افزودن «سَـ » يا «سَوفَ» بر سر مضارع، معادلِ فعل مستقبل در فارسي درست مي شود.
سـ ، سوف
يَسْمَعُ: مي شنود سَيَسْمَعُ يا سَوفَ يسمَعُ: خواهد شنيد.
س برای آینده ی نزدیک و سوف برای آینده ی دور است .
تمرين
: ترجمه ي صحيح را انتخاب كنيد:
ما عَرَفَ نمي شناسد
لا يعرِفُ مي شناسد
سَيعرِفُ نشناخت
يَعرِفُ شناخت
عَرَفَ خواهد شناخت
------------------------- ----------------------
فعل نهي
به نحوه ساختن فعل نهي توجّه كنيد:
مرحله اول مرحله دوم مرحله سوم
تَذْهَبُ لا تذهَبُ لا تذهَبْ
تَخرُجانِ لا تخرُجانِ لا تخرُجا
تَدخُلونَ لا تدخُلونَ لا تدخُلوا
تَجلِسينَ لا تجلِسينَ لا تجلِسى
تَقطَعانِ لا تقطَعانِ لا تقطَعا
تَكْتُبْنَ لا تكتُبْنَ لا تكتُبْنَ
------------------- ------------------
فعل امر

: به نحوه ي ساختن فعل امر دقّت كنيد:
مرحله اول مرحله دوم مرحله سوم
تَذْهَبُ ت( ذْهَبْ ) ُ اِذْهَبْ
تَلْعَبانِ ت( لْعَبا ) نِ اِلْعَبا
تَسْمَعونَ تَ (سْمَعو )نَ اِسْمَعوا
تَكْتُبينَ تَ (كْتُبي) نَ اُكْتُبـى
تَرجِعانِ تَ (رْجِعا )نِ اِرْجِعا
تَضْحَكْنَ تَ (ضْحَكْنَ ) اِضْحَكْنَ
------------------- ------------------
تمرين
: گزينه صحيح را انتخاب كنيد:
1- امر «تَخْرُجُ» الف: أخرُجُ ب- اُخْرُجْ
2- نهي « تَضْرِبنَ» الف: لا تضرِبْ ب: لا تضرِبْنَ
3- امر «تَعْبُدانِ» الف: اُعْبُدا ب: اِعبُدا
4- نهي «تَصنَعينَ» الف: لا تَصنَعينَ ب: لا تَصْنَعى
5- نفي «تَصْرُخُ» الف: لا تَصْرُخُ ب: لا تَصْرُخْ
6- ترجمه ي«خواهد شست» الف: قد غَسَلَ ب: سَوفَ يَغسِلُ
7- ترجمه ي «نخورد» الف: لا يأكُلُ ب: ما أكَلَ
8- ترجمه ي «پشيمان نمي شوي» الف: لا تَندَمُ ب: ما نَدِمَ

: چه كسي مي تواند صيغه فعل «تَفْتَحونَ» را بگويد؟
:آقا اجازه فکر کنم جمع مذكّر مخاطب است.

:آفرين ، درست است. امّا بدانيد در كتابهاي دبيرستاني كمي نام صيغه ها تغيير مي كند.
دقّت كنيد:
مفرد مذكّر غائب لِلغائب
مفرد مؤنّث غائب للغائبة
مثنّي مذكّر غائب للغائبَينِ
مثنّي مؤنّث غائب للغائبتَينِ
جمع مذكّر غائب للغائبينَ
جمع مؤنّث غائب للغائبات
مفرد مذكّر مخاطب للمخاطَب
مفرد مؤنّث مخاطب للمخاطبة
مثنّي مذكّر مخاطب للمخاطبَينِ
مثنّي مؤنّث مخاطب للمخاطبَتَينِ
جمع مذكّر مخاطب للمخاطبينَ
جمع مؤنّث مخاطب للمخاطبات
متكلّم وحده للمتكلّم وحده
متكلّم مع الغير للمتكلّم مع الغير
---------------------- ---------------------
إعراب

: چه كسي مي داند منظور از اِعراب چيست؟

: به علامت آخرين حرف كلمه و نقشي كه در جمله دارداعراب مي گويند.

: آفرين، حالا چه كسي مي داند جمله اسميّه و فعليّه يعني چه؟

:آقا اجازه به جمله اي كه با فعل شروع شود فعليّه و به جمله اي كه با اسم شروع شود اسميّه مي گويند.
تمرين
: كدام جمله، اسميّه است؟
الطالبُ يكتُبُ التمارينَ.
يكتُبُ الطالبُ التمارينَ.
:
چه كسي مي تواند اجزاي جمله را نام ببرد؟
:
در جمله اسميّه : مبتدا و خبر
در جمله فعليّه: فعل + فاعل+ مفعول
:
چه كسي اِعراب ياعلامتِ حرف آخر اين نقش ها را با ذكر مثال مي داند؟
:
مبتدا و خبر هر دو مرفوعند يعني روي حرف آخرشان ﹹ يا _ٌ هست.
مثال: اللهُ رحيمٌ .
مبتدا خبر
فاعل مرفوع است. مثال : ذَهَبَ جوادٌ .
فاعل
مفعول منصوب است. يعني روي آخرين حرفِ كلمه _َ يا _ً قرار دارد. مثال:
وَجَدَ الوَلَدُ مفتاحاً. وَجَدَ الوَلَدُ المفتاحَ.
مفعول مفعول
حروف جر عبارتند از:
(عَلَی، إلَی، مِن، فِى، بـِ ، لـِ ، كَ، عَن، مُنذُ)
هر اسمي كه بعد از اين حروف بيايد مجرور به حرف جر نام دارد و به مجموع « حرف جر و اسمِ بعد از خودش» جار و مجرور مي گويند . مثال:
المفتاحُ عَلَی البابِ. المفتاحُ عَلَي البابِ.
مجرور به حرف جر جار و مجرور
-------------------- ----------------
تمرين
: كدام گزينه درست است؟
1- الف: النّاسُ فِى السوقَ. ب: النّاسُ فِى السوقِ.
2- الف: حَفِظَ الطّالبُ قصيدةً. ب: حَفِظَ الطالبَ قصيدةٍ.
3- الف: رَأيتُم جوادٍ. ب: رَأيتُم جواداً.